اوراق سفارش ساخت (استصناع)، اوراق بهاداری است که ناشر بر اساس قرارداد سفارش ساخت منتشر می‌کند. اوراق استصناع با هدف ایجاد ابزاری جدید در زمینه تأمین مالی پروژه‌ها و تأمین مالی پیمانکاران و کارفرمایان طراحی شده است. قرارداد سفارش
ساخت، قراردادی است که به‌موجب آن یکی از طرفین قرارداد در مقابل مبلغی معین، ساخت و تحویل دارایی مشخصی را در زمان معینی در آینده متعهد می‌شود. موضوعی که عقد استصناع درباره آن منعقد می‌شود، غالباً در زمان قرارداد، موجود نیست ولی سازنده یا پیمانکار آن را در آینده
ساخته و تحویل می‌دهد و به‌علاوه اینکه در قرارداد استصناع تهیه مواد اولیه و لوازم کار به عهده سازنده است.
ویژگی‌ها
1. اقساط سود اوراق سفارش ساخت می‌تواند به‌صورت دوره‌ای از ابتدای انتشار و یا پس از یک دوره تنفس و یا به صورت‌های دیگر پرداخت شود؛ در زمینه دوره‌ها و نحوه پرداخت اقساط انعطاف وجود دارد.
2. اصل بدهی در انتهای دوره ساخت به صورت یکجا بازپرداخت و یا تبدیل به نوع دیگری از اوراق (اجاره یا مرابحه) می‌شود.
3. این اوراق قابل معامله در بورس‌ها یا بازارهای خارج از بورس هستند؛ زیرا این اوراق بیانگر مالکیت مشاع فرد در یک دارایی پایه است.
4. اوراق سفارش ساخت در طبقه‌‌بندی کلی اوراق، همانند اوراق اجاره در طبقه ابزارهای انتفاعی با بازدهی معین قرار دارد.
5. هدف از طراحی این اوراق در سازمان بورس را فراهم کردن شرایط لازم برای تأمین مالی فعالیت‌های پیمانکاری است.
انواع اوراق سفارش ساخت
دولت، شهرداری‌ها، شرکت‌های دولتی و بخش خصوصی برای تأمین مالی طرح‌های عمرانی و توسعه‌ای می‌توانند از طریق استصناع اقدام کنند. این عمل به دو روش مستقیم و غیرمستقیم قابل‌اجرا است.
1. استصناع مستقیم؛ در این روش بنگاه های اقتصادی که درصدد احداث یا توسعه پروژه خاصی هستند و نیاز به تأمین منابع مالی می‌باشند، طبق قرارداد استصناع (صلح) ساخت پروژه مذکور را به پیمانکار (سازنده) مربوطه سفارش می‌دهند و
در مقابل متعهد می‌شوند بها و اجرت پروژه را طبق زمان‌بندی مشخص (برای مثال پنج تا ده سال) به سازنده آن بپردازند. در این روش سفارش‌دهنده به‌جای پرداخت وجه نقد در سررسیدهای مقرر، اقدام به اعطای اوراق بهادار استصناع متناسب با پیشرفت پروژه می‌کند. پیمانکار (سازنده)
دریافت‌کننده اوراق بهادار استصناع می‌تواند صبر کند تا در سررسید مقرر وجه اسمی سند را از سفارش‌دهنده دریافت کند و یا می‌تواند قبل از سررسید، اسناد مذکور را در بازار ثانوی (بورس اوراق بهادار و یا فرابورس) بفروشد (تنزیل کند).
2. استصناع غیرمستقیم؛ گاهی پیمانکاران تمایل دارند به‌تناسب پیشرفت پروژه، بهای پروژه را دریافت کرده و با تحویل آن، تسویه حساب کنند. این افراد به معاملات مدت‌دار (بیش از طول احداث پروژه)
و وارد شدن در بازارهای مالی علاقه‌ای ندارند. در این موارد وزارتخانه‌ها و سازمان‌ها می‌توانند از طریق بانک‌ها وارد شوند. به این بیان که وزارتخانه احداث پروژه خاصی را طبق قرارداد استصناع از یک بانک می‌خواهد. بانک متعهد می‌شود در قبال مبلغ مشخصی که بر اساس زمان‌بندی
معین (برای مثال ده سال) پرداخت می‌شود پروژه را تحویل دهد. سپس بانک آن پروژه را در قالب پروژه‌های کوچک‌تر تعریف کرده، با چند پیمانکار قرارداد استصناع می‌بندد. بانک نیز می‌تواند در مواقع نیاز به نقدینگی، آن‌ها را در بازار ثانوی بفروشد و در مواقع مازاد نقدینگی
از مردم بازخرید کند، کما اینکه می‌تواند صبر کند، در سررسید مبلغ اسمی آن را از دولت دریافت کند.